Linux jest systemem operacyjnym. System operacyjny najprościej jest to oprogramowanie zarządzające sprzętem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika. Istnieje szereg różnych rodzin systemów operacyjnych: Unix, DOS, Windows, Amiga, Mac OS. Linux w zasadzie opiera się na rodzinie Unix, będąc w założeniach jego wolną alternatywą.

Linux jest również systemem operacyjnym opensourcowym. Wolność Linuksa oznacza to, że jest rozprowadzany wraz z kodem źródłowym, który możesz dowolnie zmieniać wedle swoich potrzeb. Inaczej mówiąc masz prawo do wykonania dowolnej ilości kopii, do przekazania tych kopii swoim znajomym, a także do nieograniczonej modyfikacji kodu źródłowego z zaznaczeniem, że musisz udostępnić swój zmieniony kod innym osobom. Te zasady opisuje dokładnie licencja na jakiej jest rozprowadzany Linux - Powszechna Licencja Publiczna GNU (z ang. General Public License).

Historia Linuksa wiąże się nieodłącznie z projektem GNU (GNU to Nie Unix), którego inicjatorem był Richard Stallman  - haker, współtwórca licencji GNU GPL. Projekt GNU miał na celu stworzenie zgodnego z Uniksem systemu operacyjnego, który byłby dostępny dla każdego. Pierwszy jego kernel (jądro systemu operacyjnego) będący podstawową częściom systemu operacyjnego, która jest odpowiedzialna za wszystkie jego zadania. został opracowany przez fina Linus Torvalds.

Dystrybucja Linuksa (GNU/Linux) - jest kompletnym systemem operacyjnym, czyli jądrem wraz z zestawem niezbędnego do działania oprogramowania. Są dystrybucje zajmujące dyskietkę, a są i takie które zajmują kilka płyt DVD, wszystko zależy od ilości dołączonego oprogramowania - dystrybucja to nie tylko system, to również komplet gotowych programów, za pomocą których możesz pracować, grać, słuchać muzyki czy oglądać film. W chwili obecnej dokładna ilość dostępnych dystrybucji nie jest znana - jest ich zapewne kilkaset. Jednak tylko kilka z nich jest w chwili obecnej najbardziej popularne i najczęściej używane. Wśród setek dystrybucji na szczególną uwagę zasługuje Slackware, Ubuntu oraz Gentoo.. Ubuntu to najbardziej rozpowszechniona dystrybucja, ze względu na prostotę obsługi. Gentoo oraz Slackware jest często stosowany na serwerach (DHCP,DNS,POP3,FTP,itp).

Linux swą stabilność zawdzięcza temu że jego źródło jest otwarte, (co pozwala dostosować go do bieżących potrzeb), oraz możliwość nie instalowania powłoki graficznej. Omawiając kolejne wersje linuxa należy pominąć kwestie graficzne, ponieważ zdecydowana większość linuxów korzysta z środowiska graficznego KDE lub GNOME.Tematem pracy jest porównanie systemów a nie powłok graficznych. Błędem jest kojarzenie linuxa z systemem dla zaawansowanych użytkowników, ponieważ jak wykazały badania nowicjusze znacznie szybciej przyswajali sobie umiejętności poruszania się po linuxie niż Microsoftowych Windowsach. Linux jest kompromisem pomiędzy profesjonalistami, którym powłoka graficzna jest zbędna a ludźmi zaczynającymi przygodę z komputerami czy tym konkretnie systemem. Wielką zaletą linuxów jest mała ilość wirusów lub trojanów czy innych niechcianych programów pisanych pod ten system. Systemy Linux często występują w wersji liveCD, co oznacza, że można używać systemu nie instalując go na dysku, system sam adaptuje dużą część pamięci operacyjnej i w jej ramach rozpakowuje dynamicznie potrzebna moduły.

Porównanie wybranych parametrów dystrybucji

DEBIAN

Debian jest dystrybucją z długą historią.  Powstała w 1993 roku, jego stabilność i uniwersalność zapewnia duża liczba pakietów i narzędzi. Znaczna liczba użytkowników zapewnia systemowi stały rozwój. Twórcy tej dystrybucji w wyraźny sposób skierowali swą uwagę na bezpieczeństwo, które zapewnia nam szereg firewalli i pakietów. Jego elastyczność jest widoczna na przykład w możliwości wyboru powłoki graficznej. Jak zdecydowana większość linuxów, obsługuje wielopulpitowość, korzystne dla użytkownika rozwiązanie umożliwiające wielowątkowość pracy przy zachowaniu porządku.

Debian jest dystrybucją zawierającą jedynie wolne oprogramowanie. Nie ma możliwości, żeby niewolne pakiety znalazły się w oficjalnych repozytoriach. Aby uzyskać wsparcie zastrzeżonych kodeków czy aplikacji o zamkniętym kodzie źródłowym, niezbędne jest skorzystanie z zewnętrznych repozytoriów.

Minusem jest to, że trzeba samemu wszystko instalować, konfigurować, ustawiać. Jedni uważają, że nadaje się dla początkujących, inni że nie. Ja raczej podzielam to drugie zdanie i uważam, że Debian jest skierowany do conajmniej średniozaawansowanych użytkowników. Aczkolwiek powstało kilka dystrybucji bazujących na Debianie, lecz łatwiejszych w obsłudze. Są to m.in. Ubuntu, Mint, Knoppix i Sidux.

W Debianie wyróżnia się wersje:

FEDORA

Fedora - niemal jak z domeny linuxa, nadaje się do wszelkiego rodzaju zadań, jest zdatna do pracy z deamonem jak i w postaci zwykłego desktopu. Niezależnie od przeznaczenia należy jednak przekonfigurować system pod własne potrzeby, ponieważ czysta dystrybucja jest dość znacznie obszernym narzędziem. Jako system popularny jest dynamicznie rozwijana, co powoduje częste powstawanie nowych wersji dystrybucji, średnio, co pół roku. Dzięki małym wymaganiom sprzętowym może funkcjonować na niemal każdym sprzęcie. Jako Linux jest to system opensourcowy natomiast ta wersja spełnia ten warunek również, jeśli się rozchodzi o sterowniki. Użytkownik ma możliwość pełnego wglądu w strukturę swojego systemu.

Dystrybucja oferuje dużą liczbę pakietów (więcej niż openSUSE, ale mniej niż Mandrake czy Debian). W sieci istnieje jednak wiele alternatywnych źródeł, z których można ściągnąć pakiety RPM dla Fedory. Dobór odpowiednich repozytoriów znacznie powiększa dostępną liczbę pakietów. Popularne repozytorium dla Fedory to RPM Fusion. Repozytoria dla Fedory udostępniły też firmy takie jak Dell, Google czy Adobe.

GENTOO

Gentoo jest osobliwym systemem ze względu na swoje konfiguracje oraz zastosowanie.

Ta dystrybucja świetnie nadaje się do serwerów wszelkiego rodzaju (DHCP,DNS,POP3,FTP,itp), na których zazwyczaj nie stosuje się modułów graficznych:

Jedną z głównych cech tego systemu jest sposób instalowania na nim wszelkich programów, polega on na wkompilowaniu do jądra struktur nowego programu. Proces ten jest czasochłonny i wymaga pewnych umiejętności natomiast zapewnia komfortową pracę.

Gentoo jest niemal dedykowane dla profesjonalnych użytkowników oraz programistów ze względu na rozbudowane środowisko programistyczne. 

KNOPPIX

Cecha charakterystyczna dla tej dystrybucji to ograniczona możliwości instalacji pełnego oprogramowania na dysku twardym, sprzyja to początkującym użytkownikom, którzy są niepewni swych umiejętności i mogą w razie "kernel panic" bezkarnie restartować komputer powracając do poprzedniej konfiguracji. Knoppix umożliwia jednak zapisanie części personalizacji na dysku bez potrzeby ponawiania tego zabiegu po każdym uruchomieniu systemu. Wadą tej dystrybucji jest brak możliwości poszerzania oprogramowania o nowe aplikacje.

MANDRIVA

Znaną cech charakterystyczną tego wydania systemu jest jego znaczne przystosowanie do pracy w biurach ze względu na kompatybilność z wieloma typami sprzętów. Rozbudowane środowisko graficzne w przypadku GNOME i KDE znacząco ułatwia pracę.

Kiepsko przetłumaczone w polskim instalatorze, ale całkiem nieźle pomyślane grupy oprogramowania:

1. Stacja robocza: biurowa; rozrywkowa (gry); multimedialna; internetowa; komputer sieciowy (klient); konfiguracja; narzędzie konsolowe; programowanie; dokumentacja; Linux Standard Base.
2. Serwer: web/FTP; poczta; baza danych; zapora sieciowa/router; sieciowy.
3. Środowiska graficzne: KDE, GNOME, inne. Pre definiowane grupy pakietów można łatwo rozszerzyć lub zmniejszyć o samodzielnie wybrane aplikacje.

Mandriva to przede wszystkim system dla każdego użytkownika, dużego i małego, początkującego, jak i starego wyjadacza. Każdy znajdzie w niej doskonałą platformę do pracy biurowej, stację domowej rozrywki, czy po prostu alternatywny system operacyjny wszechstronnego użytku. Mandriva używa pakietów RPM. Mandriva posiada ogromną bazę różnych sterowników do każdego rodzaju urządzeń, wewnętrznych jak i tych zewnętrznych. System oferuje wsparcie dla standardów bluetooth, USB, WiFi. Narzędzie ndiswrapper umożliwia wykorzystanie sterowników Windowsowych. 

REDHAT

RedHat bazuje na kernelu Fedory. Ma swoje dwa wydania, komercyjne i nie komercyjne. Ta dystrybucja znalazła zastosowanie głównie w serwerowniach gdzie się świetnie nadaje, zwłaszcza do obsługi serwerów DNS i DHCP. W przypadku tego zastosowania powłoka graficzna jest często pomijana natomiast system ten jest przystosowany do pracy z GNOME.

Dzięki swoim cechom Red Hat Linux był szeroko stosowany w zwykłych systemach odpowiedzialnych za kierowanie ruchem w sieci, w serwerach wydruków, ppp, poczty, FTP, serwerach baz danych lub stacjach roboczych, a także w najbardziej zaawansowanych zastosowaniach wieloprocesorowych, szczególnie zaś tam, gdzie wymaga się wysokiej niezawodności działania. Red Hat Linux jako system zapewniający stabilność pracy w sieci znalazł szerokie zastosowanie na rozwijającym się dynamicznie rynku internetowym.

SLACKWARE

Kultowa dystrybucja o szerokim zastosowaniu. Przydatna zarówno do obsługi serwerów jak i dla przeciętnego użytkownika czy programisty.

Slackware to dystrybucja Linuksa podobna do tradycyjnych systemów uniksowych. Struktura katalogów jest klasyczna.

Dystrybucja nie zawiera graficznego instalatora (aczkolwiek instalator tekstowy jest bardzo intuicyjny i nie powinien sprawiać problemów) ani mnóstwa graficznych konfiguratorów. Dostępnych jest tylko kilka tekstowych asystentów do wykonywania najbardziej podstawowych operacji (instalacja pakietów, wybór środowiska graficznego).

System pakietów Slackware opiera się na prostych pakietach tgz, oficjalne pakiety Slackware nie zawierają meta-danych z zależnościami. Strony LinuxPackages i Slacky.it udostępniają nieoficjalne pakiety, które zawierają informacje o zależnościach., które nie zawierają informacji o zależnościach. Przyjmuje się, że użytkownik sam będzie troszczył się o to, aby instalowany pakiet miał dostęp do odpowiednich bibliotek i niezbędnych programów. 

SUSE

Kolejna dystrybucja oferująca swe rozwiązania dla użytkowników komercyjnych jak i dla prywatnych. Jest dobrze rozwinięta graficznie, co wspomaga początkujących użytkowników. Przemyślane zarządzanie pakietami umożliwia dokładne dostosowanie systemu do prywatnych potrzeb. System ten umożliwia też korzystanie z KDE i GNOME.

Duża dojrzałość projektu. Minusem może być zamknięty przez dłuższy czas kod źródłowy. Obecnie jednak to również ulega zmianie ze względu na bardzo pro opensource'owe nastawienie firmy Novell. Dobra pomoc w przypadku problemów podnosi jeszcze bardziej ocenę za niezawodność systemu.

UBUNTU

Przyjazny inteface i prostota oraz odpowiedni stopień dopasowania do potrzeb - programistycznych, graficznych lub biurowych daje laur zwycięstwa temu systemowi dla nowicjuszy. Niemal windowsowe rozwiązania typu dodaj/usuń programy czy zarządzanie komputerem przez "panel sterownia" ułatwia pracę. Dla znacznej części użytkowników środowisko GNOME jest o wiele przyjaźniejsze i być może, dlatego jest w pełni kompatybilne z ubuntu. Część odmian ubuntu Np. kubuntu wspomagane jest również przez GNOME.

SLAX

Bazuje na Slackware live CD, dystrybucja ma za cel umożliwianie pełnej personalizacji systemu. Pełna przekompilowana wersja systemu jest na tyle niewielka, że mieści się na płycie CD. Modułowa konstrukcja systemu przyspiesza działanie komputera. Autorzy starali się również o możliwość selekcjonowania i dobierania pakietów. Slax jest kompatybilny głównie z KDE.

Podsumowanie

Linuxy dzięki otwartemu źródłowi i swej niskiej lub zaniechanej cenie stają się poważnym zagrożeniem dla systemowych rozwiązań Microsoftu czy Apple. Użytkownik instalując którąkolwiek z wersji linuxa dostaje pełny zestaw programów m.in. openoffica, gimpa i narzędzia programistyczne. Ponad to wielu programistów twierdzi, że kompilatory linuxowe są sprawniejsze i zawierają lepsze debugery. Użytkownicy, linuxa chwalą go między innymi za optymalne wykorzystanie zasobów sprzętowych. Reasumując Linux jest systemem o wszechstronnym zastosowaniu dla użytku domowego i przemysłowego.  A jeśli chciałbyś się dowiedzieć dlaczego akurat Linux to zapraszam do artykułu Linux vs Windows.